Charakterystyka postaci to jedna w wielu form wypowiedzi pisemnych, które uczniowie poznają na lekcjach języka polskiego. Opisywanie postaci ma na celu nie tylko sprawdzenie stopnia znajomości lektury, ale przede wszystkim wykształcenie umiejętności opisywania ludzi czy rzeczywistości z jednoczesnym dokonywaniem oceny. Charakterystyka jest po części opisem wyglądu, scharakteryzowaniem psychiki i usposobienia postaci oraz oceną charakteru i zachowania, czy postępowania bohatera charakterystyki. Uczniowie najczęściej charakteryzują postaci z historii, literatury, ale również z własnego otoczenia.
Każdy wie jak napisać charakterystykę, ale warto również wiedzieć na jakie szczegóły należy zwrócić uwagę.
Najpierw piszący powinien przedstawić swojego bohatera. Jeśli to możliwe należy podać jego imię nazwisko, zawód czy inne dane identyfikujące postać.
Kolejny etap charakterystyki jest opisem postaci. W tym miejscu przytacza się wszystkie cechy zewnętrzne: wzrost, kolor oczu, włosów, opis sylwetki, sposób ubierania się, poruszania, gestykulowania, robienia min, mówienia, śpiewania. W opisie zewnętrznym jest wszystko to, co odbierane jest i rejestrowane podczas obserwacji osoby.
Dalej piszący charakteryzuje wnętrze bohatera. Tu należy podać i opisać jego cechy charakteru oraz usposobienie.
Opisując charakter lub wygląd zewnętrzny warto odwoływać się do tekstu lektury, ale nie wolno stosować obszernych cytatów. Charakterystyka postaci musi być napisana własnymi słowami, więc ma mieć cechy tekstu unikalnego.
Częścią najważniejszą charakterystyki postaci jest wyrażenie, określenia stosunku autora do opisywanego bohatera. Tu nie wystarczy napisać, że ktoś nam się podoba lub nie, ale do każdego stwierdzenia należy podać argument, rozwinięcie którym udowodnimy nasze stwierdzenie. Ta część charakterystyki przypomina rozprawkę właśnie z powodu konieczności argumentowania.
Aby rozprawka była najwyższej jakości należy zwrócić uwagę na ważny szczegół – nie wolno pisać nieprawdy, nie wolno podawać informacji dopowiedzianych, pozaźródłowych, własnego mniemania nie znajdującego potwierdzenia w treści dzieła literackiego.
